داربست‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین تجهیزات در صنعت ساختمان‌سازی شناخته می‌شوند که برای اجرای عملیات مختلف ساخت‌وساز خصوصاً نماسازی سازه‌ها استفاده می‌شود. داربست معمولاً از لوله‌ها و اتصالات فلزی ساخته می‌شوند. در اجرای داربست لازم است که نکات و فاکتورهای مختلفی رعایت شود تا هم ایمنی کاربران و ساختمان تأمین شود و هم باعث ساده شدن عملیات مختلف ساخت‌وساز شود. در ادامه مطلب به بررسی مهم‌ترین بایدها و نبایدهای اجرای داربست‌ها پرداخته خواهد شد.
مراحل اجرای داربست
در حقیقت داربست به نوعی از تجهیزات موقت گفته می‌شود که می‌تواند از جنس چوب، فلز و … باشد و هدف از استفاده از آن دسترسی ساده و راحت به محل‌های کار بالاتر از ۲ متر و انجام کارهایی همچون نماسازی، رنگ‌آمیزی، تعمیرات و … می‌باشد. اجزای داربست شامل لوله داربستی، بست ها، اتصالات و سایر لوازم داربستی مانند فنس و … است. هرچند که داربست‌ها دارای ساختاری بسیار ساده و ابتدایی است اما اجرای آن از مهم‌ترین مراحل ساختمان سازی به شمار می‌رود.
داربست‌ها انواع مختلفی دارند و هرکدام از آنها می‌توانند در ساختمان‌ها و پروژه‌های مختلفی کاربرد داشته باشند. داربست‌ها معلق، داربست‌های پایه‌دار و داربست خرپا مهم‌ترین نوع داربست‌ها هستند که می‌توانند استفاده‌های متعددی داشته باشند.
مهم‌ترین نکات نصب داربست
از آنجایی که داربست‌ها می‌توانند نقشی بسیار ویژه و حیاتی در امنیت جان کارگران و امنیت کلی ساختمان داشته باشند و ممکن است احتمال خطرات مختلفی همچون سقوط آوار و ابزار، فروپاشی داربست، سقوط از ارتفاعات، بارگیری بیش‌ازحد، برق‌گرفتگی از طریق خطوط هوایی و … در استفاده از آنا وجود داشته باشند لازم است که در هنگام نصب و اجرای آنها به نکات و پارامترهای مختلفی توجه شود که مهم‌ترین آنها شامل موارد زیر هستند:
- در زمینی که قرار است لوله‌های داربست در آن نصب شوند لازم است که لوله‌ها با پایه‌های عمودی و بافاصله‌های بیشتر از متر متصل شوند.
- لوله‌های مورد استفاده در اجرای داربست باید کاملاً سالم باشند و هیچ‌گونه پوسیدگی، زنگ‌زدگی و … در آنها وجود نداشته باشد.
- در زمان اجرا باید به تمامی دستورالعمل‌های ایمنی مربوط به خطوط برق پایبند بود چرا که برق‌گرفتگی در کمتر از چند ثانیه رخ می‌دهد و لازم است که اطمینان حاصل شود که از این جهت کاملاً ایمن است.
- همیشه باید به ظرفیت تحمل داربست احترام گذاشت چرا که هر داربست فقط توان و تحمل وزن و فشار خاصی را خواهد داشت. در اصل یک داربست استاندارند باید علاوه بر وزن خود بتواند ۴ برابر وزن را تحمل کند.
- طول ضخامت لوله داربست نباید کمتر از ۵ سانتی‌متر باشد و عرض آنها نیز نباید کمتر از ۲۵ سانتی‌متر باشد
- میان لوله‌های استفاده شده در سطح داربست نباید فاصله بیشتر از ۵ سانتی‌متر باشد و لوله‌ها باید با استفاده از سیم‌های ضخیم به هم متصل شوند.
- برای آنکه داربست مقاومت و استحکام بالایی داشته باشد لازم است که حتماً به صورت شیب‌دار نصب شود و شیب آن باید به این صورت باشد که به ازای هر ۴ متر ارتفاع یک متر به عقب کشیده شود.
- تمامی مراحل اجرای داربست باید توسط یک فرد متخصص و حرفه‌ای بررسی شود و از استحکام و سفت بودن اتصالات آن اطمینان حاصل کرد.
- فاصله بین داربست و خطوط برق کمتر از ۳۰۰ ولت حداقل باید یک متر باشد و این فاصله برای خطوط برق ۳۰۰ ولت به بالا حتماً باید از ۳ متر بیشتر باشد.
- برای سکوها لازم است که حتماً نرده‌های حفاظتی یا گاردریل نصب شود به این صورت که گاردریل‌های میانی با ارتفاع ۵۵ سانتی‌متر و گاردریل‌های بالایی با ارتفاع ۱۱۰ سانتی‌متر بالاتر نسبت به سطح سکوی کار، نصب خواهند شد.
- در زمان اجرای داربست در داخل یا بیرون از ساختمان حتماً باید فضای کافی برای کار کردن کارکنان وجود داشت باشد چرا که تعدادی از مصالح‌های ساختمان مانند پلاستوفوم و پنل‌های دیواری در ابعاد و اندازه‌های بزرگی وجود دارند و برای نصب و استفاده نیاز به فضا دارند.
نکاتی ایمنی در زمان اجرای داربست
نصب، اجرا و استفاده از داربست‌ها می‌توانند چالش‌های خاص خود را داشته باشند به همین دلیل لازم است که حتماً نکات ایمنی رعایت شود. از مهم‌ترین نکاتی که همواره باید به آنها توجه داشت می‌توان موارد زیر را عنوان کرد:
- هرگز نباید با اطمینان خاطر از داربست استفاده کرد چرا که این تجهیزات نیز ممکن است دچار خرابی و مشکل شوند.
- بدون مشورت با افراد متخصص و حرفه‌ای هرگز نباید ساختار داربست را جابجا کرد و تغییر داد.
- در هنگام استفاده از داربست خصوصاً در فضاهای بیرونی ساختمان و در شرایط آب و هوایی نامساعد حتماً باید از لباس و کفش مخصوص استفاده کرد.
- تخته‌هایی که بر روی داربست استفاده می‌شوند حتماً باید ضخامت کافی برای تحمل وزن و فشار را داشته باشند.
- هیچ‌وقت نباید از بست‌های چدن برای نصب داربست استفاده کرد.
- برای بالا رفتن از داربست نباید از نردبان‌های دست‌ساز استفاده شود.
- به هیچ عنوان نباید بارهای اضافی را بر روی تخت‌های موجود بر روی داربست قرار داد.
- افراد هرگز نباید بدون مهار و سیستم ایمنی از داربست‌ها استفاده کنند.
- در بالا رفتن و پایین آمدن از داربست به هیچ عنوان عجله نکنید.
شرایط استفاده از داربست‌ها
به صورت کلی اجرای داربست می‌تواند به اجرای راحت‌ترین کارهای ساختمان تا کارهای دشوارتر مانند نصب بلوک یونولیت کمک ویژه‌ای بکند اما همان‌طور که گفته شد در زمان استفاده از آنها باید به نکات و فاکتورهای مختلفی توجه داشت. قبل از آنکه افراد از داربست استفاده کنند باید شرایط آن را کاملاً بررسی کنند. داربست‌هایی که از نظر ایمنی تائید می‌شوند باید دارای اتیکت باشند. این اتیکت‌ها در مقابل گرما، باران، رطوبت، آفتاب و … مقاوم هستند و شرایط داربست بر روی آنها نوشته می‌شود. زمانی که اتیکت سبزرنگ بر روی داربست نصب می‌شود نشان از ایمن بودن آن دارد و افراد می‌توانند از داربست استفاده کنند.
در شرایط بد جوی مانند بارش باران، برف و طوفان به هیچ عنوان نباید از داربست استفاده کرد. بعد از متعادل شدن شرایط لازم است که شرایط داربست توسط افراد متخصص بررسی شود و ایمنی آن ارزیابی گردد.
جمع‌بندی نهایی
داربست‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین تجهیزات در صنعت ساختمان‌سازی شناخته می‌شوند که برای ساده‌تر کردن انجام اموری همچون نماسازی، تعمیرات، رنگ‌آمیزی، نصب ورق یونولیت و یونولیت‌های تزئینی، سرعت بخشیدن به ساخت‌وساز و … استفاده می‌شود. برای اجرای داربست لازم است که به نکات و فاکتورهای مختلفی همچون سلامت لوله و اتصالات، سفت و محکم بودن زمین، مستحکم بودن اتصالات، داشتن فضای کافی برای انجام کار و … توجه شود. همچنین در هنگام استفاده از داربست باید به نکات ایمنی توجه ویژه‌ای داشت.
