یکی از مهم‌ترین اصولی که در ساختمان‌سازی باید مورد توجه قرار بگیرد جلوگیری از نفوذ رطوبت و مایعات به داخل بخش‌های مختلف و مصالح است و اجرای اصولی و استاندارد سقف‌ها می‌تواند نقش پررنگی در این امر داشته باشد. شیب بندی پشت بام قبل از اجرای ایزوگام و عایق‌کاری اهمیت بالایی داشته و به منظور هدایت آب و انتقال آن به سمت آبروها و ناودانی‌ها انجام می‌شود. شیب بندی می‌تواند به شیوه‌های مختلفی انجام شود و هر کدام از این روش‌ها کاربردها، مزیت‌ها و قابلیت‌های منحصربه‌فردی داشته برای ساختمان‌های منحصربه‌فردی کاربرد دارند. در ادامه مطلب به بررسی روش‌های شیب بندی پشت بام و مزایا و معایب آن‌ها پرداخته می‌شود.
منظور از شیب بندی و اصول اجرایی آن
همان‌طور که گفته شد شیب بندی به منظور مدیریت و تنظیم میزان انحنای سطح پشت بام انجام می‌شود و می‌تواند آب‌های سطح بام را به طرف ناودانی‌ها و سیستم‌های زهکشی انتقال بدهد. این کار از تجمع آب و نفوذ آن به داخل سقف و مصالح جلوگیر می‌کند. شیب بندی می‌تواند کاربردهای متعددی داشته باشد که مهم‌ترین آن‌ها شامل حفاظت از قسمت‌های مختلف ساختمان در برابر آب و رطوبت، ایجاد زیبایی و طراحی مناسب، کنترل جریان آب‌های ناشی از بارش برف و باران، افزایش مقاومت پشت بام در برابر شرایط جوی، افزایش طول عمر مصالح ساختمانی و … هستند. مهم‌ترین اصول شیب بندی که باید به آن‌ها توجه داشت شامل عملکرد شیب بندی، نحوه زهکشی آن، تکیه‌گاه سازه‌ای و زیبایی شناسی است.
انواع روش‌های شیب بندی پشت بام
به صورت کلی ساختمان‌سازی و مراحل اجرایی آن در هر کدام از نقاط مختلف جهان متفاوت بوده و از مواد و مصالح مختلفی در این صنعت استفاده می‌شود. با پیشرفت علوم و تکنولوژی‌های مختلف، امروزه از مواد و مصالح مدرنی همچون یونولیت دیواری در ساختمان‌سازی و بخش‌های مختلف آن استفاده می‌شود. از رایج‌ترین روش‌های شیب بندی پشت بام در ساختمان‌سازی مدرن امروزی می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
شیب بندی بام با پرلیت
استفاده از پرلیت به عنوان یکی از بهترین، مطمئن‌ترین و به‌صرفه‌ترین روش‌های شیب بندی پشت بام شناخته می‌شود. این ماده متخلخل از وزن کمی برخوردار است و می‌تواند برای ایجاد عایق و پشتیبانی سازه کاربرد زیادی داشته باشد. استفاده از این روش می‌تواند به عوامل مختلفی همچون موقعیت مکانی و جغرافیایی ساختمان، میزان بارندگی و برف مورد انتظار، زیبایی مطلوب ساختمان و … بستگی دارد. رایج‌ترین شیبی که با استفاده از این ماده اجرا می‌شود، شیب ۸.۱ اینچی است که امکان زهکشی مناسب بام را فراهم می‌کند.
از مهم‌ترین مزیت‌های شیب بندی با پرلیت می‌توان به وزن بسیار کم، مقاومت بالا در برابر حریق، مقاومت بالا در برابر پوسیدگی، کپک‌زدگی و حشرات و … اشاره کرد هرچند که معایبی همچون نیاز به عایق رطوبتی، هزینه بالا در مقایسه با روش‌های دیگر و … نیز دارد.
شیب بندی بام با پوکه معدنی
پوکه معدنی در اصل یک نوع سنگ آتش‌فشانی متخلخل است که وزن بسیار کمی دارد و می‌تواند یک عایق مناسب در سیستم‌های سقف و پشت بام باشد. استفاده از این ماده در شیب بندی می‌تواند تحت تأثیر فاکتورهایی همچون موقعیت جغرافیایی ساختمان، حجم و میزان بارندگی‌ها، معماری و زیبایی و ساختمان… باشد. شیب ۸.۱ اینچ در هر فوت رایج‌ترین شیبی است که با استفاده از پوکه‌های معدنی اجرا می‌شود در غیر این صورت ممکن است زهکشی پشت بام با مشکلاتی مواجه شود. این ماده می‌تواند در انواع سیستم‌های سقف مانند سقف‌های تک لایه، سقف‌های توکار و سقف‌های قیر اصلاح شده کاربرد داشته باشد.
از مهم‌ترین مزیت‌های استفاده از پوکه معدنی در شیب بندی پشت بام ساختمان می‌توان به امکان استفاده در انواع ساختمان‌های مسکونی، اداری و صنعتی، وزن کم پوکه، زهکشی راحت و عالی، مقاومت بالا در برابر آتش‌سوزی و … اشاره کرد. دانه‌بندی نامناسب، اسفنجی بودن و امکان جذب آب و … از معایب این ماده هستند. در مقاله‌ای تحت عنوان فوم سقفی به بررسی کاربردها، قابلیت‌ها و مزایا و معایب استفاده از فوم سقفی در ساختمان‌سازی پرداخته شده که می‌تواند اطلاعات مفیدی در اختیار خواننده قرار بدهد.
شیب بندی بام با فوم بتن
از دیگر روش‌های شیب بندی پشت بام می‌توان به استفاده از فوم بتن اشاره کرد. این ماده نیز همانند مصالح نامبرده از وزن کمی برخوردار است و می‌تواند برای ایجاد عایق و پشتیبانی سازه به کار برود. از جمله مهم‌ترین عواملی که می‌توانند در شیب بندی پشت بام با فوم بتن مؤثر باشند می‌توان به موقعیت جغرافیایی ساختمان، شرایط جوی و آب و هوایی، حجم و مقدار بارندگی‌های سالانه، معماری ساختمان، نما و زیبایی ساختمان و … اشاره کرد.
وزن بسیار کم، عایق صوت، رطوبت و حرارت، انرژی کارآمد، مقاومت بالا در برابر حریق، هزینه‌های نگهداری پایین، طول عمر بالا و … از مهم‌ترین مزیت‌های این روش شیب بندی هستند هرچند که معایبی همچون امکان ترک‌خوردگی در اثر فشار و ضربه، احتمال نیاز داشتن به عایق رطوبتی، هزینه اولیه بالا و … نیز خواهد داشت.
شیب بندی پشت بام با سیمان
از دیگر روش‌های شیب بندی پشت بام می‌توان به استفاده از سیمان اشاره کرد هرچند که در مقایسه با روش‌های قبلی رواج کمتری دارد. سیمان یک ماده سفت، محکم و البته سنگین است و استفاده از آن منوط به نوع طراحی و اسکلت ساختمان، شرایط جوی و جغرافیایی محیط، حجم بارندگی‌ها و … است. از مهم‌ترین مزیت‌های استفاده از سیمان در شیب بندی می‌توان به طول عمر و دوام بالا، عایق بندی مناسب، جلوگیری از هدر رفت انرژی، اجرای آسان و … اشاره کرد. مهم‌ترین معایب سیمان نیز شامل وزن بالا، ترک‌خوردگی در طول زمان، عدم سازگاری با محیط‌زیست و … هستند.
هزینه شیب بندی پشت بام و بهترین روش آن
هزینه‌های شیب بندی پشت بام می‌تواند تحت تأثیر فاکتورها و پارامترهای مختلف باشد چرا که قیمت مصالح شیب بندی پشت بام همانند قیمت یونولیت و سایر مصالح ساختمانی دیگر متفاوت است. همچنین متراژ و مساحت پشت بام، حجم مصالح مورد نیاز، دستمزد نیروهای اجرایی، قیمت مصالح، هزینه‌های حمل‌ونقل و … می‌توانند بر روی هزینه‌های نهایی شیب بندی مؤثر باشند.
- انتخاب بهترین روش شیب بندی نیز می‌تواند تحت تأثیر فاکتورهای مختلفی همچون میزان بودجه، شرایط محیطی و آب و هوایی و جغرافیایی، حجم و میزان بارندگی‌های سالانه، نکات اجرایی، عملکرد شیب بندی، طول عمر و راندمان، زهکشی و … باشد.
جمع‌بندی نهایی
برای شیب بندی ساختمان در صنعت مدرن امروزی از مواد و مصالح مختلفی استفاده می‌شود که هر کدام می‌توانند مزیت‌ها و معایب خاص خود را داشته باشند. از جمله رایج‌ترین روش‌های شیب بندی پشت بام می‌توان به شیب بندی بام با پرلیت، شیب بندی بام با پوکه معدنی، شیب بندی بام با فوم بتن و شیب بندی پشت بام با سیمان اشاره کرد.
