آلودگی‌های صوتی از بزرگ‌ترین معضلات، چالش‌ها و مشکلات زندگی بشر در دنیای مدرن است. امروزه به واسطه پیشرفت علوم و تکنولوژی‌های مختلف، مصالح و مواد متعددی وجود دارند که می‌توانند در صنعت ساختمان و سایر صنایع به عنوان عایق صوت استفاده شوند. یونولیت و پشم سنگ از جمله رایج‌ترین و کاربردی‌ترین موادی هستند که می‌توانند به واسطه ویژگی‌ها و قابلیت‌های منحصربه‌فرد خود کاربردهای متعددی داشته باشند. از مهم‌ترین کاربردهای این مواد عایق‌بندی است و می‌توانند در تأمین آسایش و آرامش، کاهش مصرف انرژی، کاهش هزینه‌ها و … مؤثر باشند. در ادامه مطلب به بررسی کامل یونولیت و پشم سنگ و ویژگی‌های آنها، کاربردها و همچنین تفاوت‌های آنها پرداخته خواهد شد.
یونولیت چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
یونولیت در اصل نوعی ماده پلیمری سبک‌وزن، خنثی و متخلخل است که از نوعی پلاستیک تهیه شده از استایرن مونومر تولید می‌شود. این ماده سفیدرنگ ابتدا توسط فردی به نام ادوارد سیمون به شکلی تصادفی و در سال ۱۸۳۹ کشف شده و در سال ۱۸۵۹ به تولید انبوه رسید که توانست انقلاب بزرگی در صنایع مختلفی همچون ساختمان‌سازی ایجاد کند. یونولیت‌ها با نام‌های دیگری همچون استایروفوم، آکاسیف، پلی استایرن منبسط شده و پلاستوفوم نیز شناخته می‌شوند و به صورت کلی در سه مرحله پیش انبساط، تثبیت و قالب‌گیری تولید می‌شوند. از مهم‌ترین ویژگی‌های یونولیت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- این ماده از وزن بسیار کمی برخوردار است و حمل‌ونقل و نصب آن کار ساده‌ای است.
- از تنوع بالایی برخوردار بوده و شامل انواع یونولیت سقفی، یونولیت دیواری، یونولیت بسته‌بندی، یونولیت فشرده، یونولیت فوق فشرده و یونولیت تزریقی است.
- از مقاومت بسیار خوبی در برابر رطوبت، حرارت و صوت برخوردار است
- در برابر فشار و ضربه بسیار مقاوم بوده و از انعطاف‌پذیری بالایی برخوردار است.
- در مقایسه با بسیاری از مواد و مصالح مشابه قیمت کمتری دارد.
- با محیط زیست سازگاری بالایی داشته و قابلیت بازیافت دارد.
- طول عمر بالایی دارد.
آیا یونولیت عایق صداست؟
هر وسیله‌ای که به کاهش فشار صوتی، با توجه به صدای منبع و گیرنده کمک کند عایق صوتی نامیده می‌شود. این عایق‌ها می‌توانند از امواج ناخواسته غیرمستقیم که باعث پژواک صدا می‌شوند و انتقال امواج ناخواسته مستقیم از منبع، جلوگیری نمایند. از مهم‌ترین فواید استفاده از عایق‌های صوتی می‌توان به مواردی همچون بهبود صدا در محیط (محیط بدون پژواک)، کاهش نشت صدا به محیط‌های مجاور، آکوستیک آرام‌بخش، کاهش سروصدا و کنترل آن، محدود کردن سروصدای ناخواسته و … اشاره کرد.
همان‌طور که گفته شد یونولیت‌ها از ویژگی‌های متعددی برخوردارند و به عنوان یک عایق مناسب برای صدا، حرارت و رطوبت شناخته می‌شوند اما میزان مقاومت این ماده در برابر نفوذ صدا می‌تواند تحت تأثیر فاکتورهای مختلفی قرار داشته باشد و قطعاً میزان عایق صدا بودن آن نمی‌تواند با عایق رطوبت بودن آن برابری کند. ساختار یونولیت به گونه‌ای است که از هدر رفتن انرژی و حرارت در ساختمان جلوگیری می‌کند و چنانچه از نوع کندسوز باشد می‌تواند در برابر حرارت و آتش نیز مقاومت مناسبی داشته باشد اما مقاومت این ماده در برابر صدا وابسته به میزان ضخامت، میزان دانسیته، کیفیت پخت، ساختار یونولیت و … است. یک عایق صدا باید بتواند صدا را تا حد زیادی جذب کرده و از انتقال آن جلوگیری کند به همین دلیل نمی‌توان گفت یونولیت بهترین ماده به عنوان عایق صوت است و مواد دیگری همچون پشم سنگ عملکرد بسیار بهتری در این زمینه دارند.
پشم سنگ چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
پشم سنگ نیز همانند یونولیت امروزه استفاده‌های رایجی خصوصاً در عایق‌بندی صوتی و حرارتی دارد. در حقیقت این ماده نوعی الیاف معدنی است که به صورت تارهای فشرده در حرارت‌های بالا تولید می‌شوند و از ضخامت و چگالی‌های مختلفی برخوردار است. ماده اولیه پشم سنگ بازالت است که از گروه‌های سنگ آذرین بوده و بازمانده فعالیت‌های آتش‌فشانی است. در اصل بازالت در دمای ۱۵۰۰ درجه سانتی‌گراد ذوب می‌شود و به روش‌های مختلف به الیاف ریز تبدیل می‌شوند و در کنار رزین و روغن‌های مخصوص پشم سنگ را تشکیل می‌دهند. از مهم‌ترین ویژگی‌های پشم سنگ می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- این ماده می‌تواند از منفی ۳۰ درجه تا ۷۵۰ درجه سانتی‌گراد را تحمل کند و ضریب انتقال حرارت بسیار پایینی دارد.
- قیمت این ماده نیز در مقایسه با ویژگی‌های و کاربردهایی که دارد بسیار مناسب است.
- با محیط زیست سازگاری بالایی دارد و یک محصول بهداشتی است
- قدرت عایق این ماده ۲۳ برابر دیوار بتنی و ۲۲ برابر دیوار آجری است
- پشم سنگ انواع مختلفی همچون پشم سنگ فله‌ای، پشم سنگ لحافی، پشم سنگ پتویی، پشم سنگ تخته‌ای، پشم سنگ لوله و… دارد.
تفاوت‌های یونولیت و پشم سنگ
هرچند که پشم سنگ و یونولیت می‌توانند شباهت‌های متعددی داشته و از کاربردهای مختلفی برخوردار باشند اما قطعاً تفاوت‌های متعددی نیز دارند که می‌توانند در نوع استفاده‌های آنها مؤثر باشند. این دو ماده از خواص عایق‌بندی بی‌نظیری برخوردارند اما میزان و نوع عایق‌بندی آنها متفاوت بوده و می‌توانند در فاکتورهای مختلفی متفاوت باشند. از مهم‌ترین تفاوت‌های این دو ماده می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- مقدار R-Value که به عنوان معیاری برای انتقال انرژی شناخته می‌شود و توانایی ماده را در جلوگیری از هدر دادن انرژی نشان می‌دهد برای یونولیت و پشم سنگ مشابه است. البته این مقیاس می‌تواند تحت تأثیر فاکتورهایی همچون ضخامت و چگالی عایق باشد.
- از نظر عایق‌بندی صوتی می‌توان با قطعیت رأی به برتری پشم سنگ داد چرا که به خوبی قادر به جذب انواع صداها بوده و آلودگی‌های صوتی را حذف می‌کند. پشم سنگ امروزه در استودیوهای صدابرداری بیشترین استفاده را دارد.
- از نظر میزان قدرت عایق‌بندی رطوبتی یونولیت برتری قابل توجهی نسبت به پشم سنگ دارد و برای آنکه پشم سنگ بتواند در برابر رطوبت مقاومت بالایی داشته باشد باید تغییراتی در آن اعمال شود و مواد افزودنی خاصی به آن اضافه گردد. البته تولید پشم سنگ در دماهای بسیار بالا باعث می‌شود که این ماده اجازه رشد به هیچگونه قارچ، میکروب و باکتری را ندهد و یک محیط استریل را فراهم نماید.
- از نظر مقاومت در برابر آتش نیز پشم سنگ برتری چشمگیری نسبت به یونولیت دارد چرا که یونولیت از مشتقات نفتی به دست آمده و می‌تواند قابلیت اشتعال داشته باشد در حالی که پشم سنگ مقاومت بسیار بالایی در برابر آتش دارد.
- دیگر تفاوت این دو ماده طبیعی بودن پشم سنگ است که حتی در صورت بازیافت و استفاده‌های مختلف هیچگونه آلرژی و حساسیتی ایجاد نمی‌کند در حالی که ممکن است یونولیت مشکلات و چالش‌هایی از نظر بهداشت و سلامت ایجاد نماید.
- از نظر قیمت نیز پشم سنگ قیمت بالاتری در مقایسه با یونولیت دارد که البته این افزایش قیمت در نتیجه ویژگی‌ها و قابلیت‌های منحصربه‌فردی است که در این ماده وجود دارد.
جمع‌بندی نهایی
پشم سنگ و یونولیت از جمله رایج‌ترین موادی هستند که امروزه به عنوان عایق صوتی ساختمان، رطوبت و حرارت در صنعت ساختمان‌سازی و سایر صنایع استفاده می‌شوند. هر کدام از این مواد ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند اما با توجه به مطالبی که گفته شد می‌توان گفت پشم سنگ از نظر صوت می‌تواند عایق کارآمدتری باشد هرچند که یونولیت نیز می‌تواند مزیت‌های خاص خود را داشته باشد.
