میلگردها از جمله کاربردی‌ترین محصولات فلزی در صنعت ساختمان‌سازی هستند که در بخش‌های مهمی از جمله پی، فونداسیون، ستون، سقف و … به کار می‌روند. از آنجایی که میلگردها همانند سایر آهن‌آلات ساختمانی در ابعاد و اندازه‌های مشخصی تولید می‌شوند گاهی لازم است که برای اهداف متفاوت به شیوه‌های مختلفی به یکدیگر متصل شوند. وصله و اتصال میلگرد و آرماتورها در اجرای اسکلت و ساختمان‌سازی از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که می‌تواند نقش بزرگی در میزان امنیت، استحکام، ماندگاری و پیشروی روند ساخت داشته باشند. در ادامه مطلب به بررسی و معرفی رایج‌ترین روش‌های وصله میلگرد و نکات اجرایی آن‌ها پرداخته خواهد شد.
انواع روش های وصله میلگرد
میلگردها نیز همانند یونولیت سقفی می‌توانند تنوع بالایی داشته باشند و بر اساس شکل ظاهری، جنس مواد تشکیل دهنده، استانداردهای تولید، سایز و ابعاد در صنعت ساختمان‌سازی استفاده شوند و هر کدام از ویژگی‌ها، قابلیت‌ها و کاربردهای متعددی برخوردار باشند. اتصال میلگرد به منظور افزایش طول میلگرد، ایجاد عملکرد کششی یا فشاری و … انجام می‌شود. به صورت کلی ۴ روش اصلی برای وصله میلگردها استفاده می‌شوند که به شرح زیر خواهند بود.
-
وصله پوششی (اورلب)
این روش بیشتر در سازه‌های بتنی و اجرای آرماتوربندی فونداسیون به کار می‌رود و با قرار دادن دو میلگرد در مجاورت یکدیگر در یک طول مشخص انجام خواهد شد. اندازه‌ای از میلگردها که در کنار هم قرار می‌گیرند طول پوشش نامیده می‌شود. این شیوه وصله فقط برای میلگردهایی با قطر کمتر از ۳۶ میلی‌متر مجاز است و فاکتورهایی همچون میزان اورلب یا همپوشانی میلگردها اهمیت زیادی در آن دارد. این نوع وصله میلگرد می‌توان به دو شیوه مختلف انجام شود که به شرح زیر هستند:
- وصله پوششی تماسی که در آن مقاطع وصله شده در تماس با یکدیگر بوده و به وسیله مفتول آهنی بسته خواهند شد.
- وصله پوششی غیر تماسی که در آن برای جلوگیری از ایجاد حفره در وصله از بتن استفاده خواهد شد و طول پوشش میلگردها با توجه به محل قرارگیری آن، نوع میلگردها و عملکردشان متغیر است. محل وصله غیر تماسی نیز باید با میلگردهای عرضی عمود بر میلگردهای وصله شونده محصور گردد.
- برای اجرای وصله‌های پوششی باید به نکات مختلفی توجه داشت که مهم‌ترین آن‌ها عدم استفاده در میلگردهای مجموعه‌ای، رعایت کردن طول پوشش میلگردها و رعایت فاصله محورها در اعضای خمشی توجه داشت. در اصل استفاده از هر کدام از وصله‌های میلگرد نیازمند رعایت الزامات مختلفی است و باید همانند استفاده از ورق عایق پلاستوفوم به تمامی نکات استاندارد توجه داشت.
-
وصله مکانیکی (کوپلر)
این روش از روش‌های وصله میلگرد توسط تجهیزات مکانیکی انجام می‌شود و معمولاً زمانی به کار می‌رود که امکان استفاده از وصله‌های پوششی وجود نداشته باشند. زمانی که فواصل آرماتورها به‌گونه‌ای باشد که امکان وصله پوششی وجود نداشته باشد می‌توان از وصله مکانیکی بهره برد. این نوع وصله نیز همانند وصله‌های پوششی می‌تواند انواع مختلفی داشته باشند و هر کدام از آن‌ها در شرایط مختلف استفاده می‌شوند.
- وصله‌های مکانیکی کششی که میزان مقاومت میلگردها در برابر بارهای کششی را افزایش می‌دهند
- وصله‌های مکانیکی فشاری که در آن‌ها تنش فشاری از میلگردی به میلگرد دیگر، هم راستا و متکی به یکدیگر منتقل خواهد شد.
- وصله‌های مکانیکی ترکیبی (کششی و فشاری) که در آن میزان مقاومت میلگردها در برابر انواع بارهای فشاری و کششی افزایش پیدا می‌کند.
از جمله مهم‌ترین نکات در زمان اجرای وصله‌های مکانیکی می‌توان به موارد مختلفی همچون استفاده از کوپلرهای اتصال دهنده در راستای هم و بدون خروج از مرکزیت، استفاده در زمانی که امکان استفاده از وصله پوششی وجود نداشته باشد، رعایت الزامات آئین‌نامه‌ای، استفاده در زمانی که میلگردهای انتظار، طول کافی برای اجرای وصله پوششی نداشته باشند و… اشاره داشت. در مقاله دیگری از سایت مادفوم به معرفی و بررسی کامل یونولیت دیواری و کاربردهای آن پرداخته شده که مطالعه آن می‌تواند مفید و مؤثر باشد.
-
وصله جوشی (فورجینگ)
از دیگر روش‌های وصله میلگرد می‌توان به وصله جوشی اشاره کرد که در آن میلگردها به یکدیگر جوش داده می‌شوند و برای آنکه سازه از استحکام و مقاومت بالایی برخوردار باشد باید از قوانین و مقررات جوشکاری پیروی کرد. در اصل قبل از استفاده از وصله جوشی باید میلگردها تحت آزمایش جوش‌پذیری قرار بگیرند و در نهایت میلگردهای جوش خورده از نظر کشش و خمش آزمایش شوند. وصله‌های جوشی می‌توانند بر اساس فاکتورهای مختلفی دسته‌بندی شوند و انواع مختلفی داشته باشند. از نظر آئین‌نامه‌های ملی این نوع وصله به دو دسته اصلی اتصال جوشی نوک به نوک خمیری (جوش الکتریکی تماسی) و اتصال جوشی ذوبی با الکترود (جوش با قوس الکتریکی) تقسیم می‌شوند. از نظر استانداردهای بین‌المللی نیز وصله‌های جوشی می‌توانند شامل روش‌های اتصال سربه‌سر مستقیم ، اتصال سربه‌سر غیرمستقیم و اتصال پوششی جوشکاری شده باشند و هر کدام از این روش‌ها ضوابط و مقررات خاص خود را دارند.
-
وصله اتکایی
وصله‌های اتکایی نیز یکی دیگر از وصله‌های رایج میلگردها هستند که با روی هم قرار دادن دو انتهای میلگردهای فشاری صورت می‌گیرند. این وصله‌ها فقط برای میلگردهای تحت فشار با قطر ۲۵ میلی‌متر و بیشتر مجاز هستند و در زمان اجرای آن‌ها باید نکات مختلفی را در نظر گرفت که مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر هستند:
- در زمان اجرای این وصله باید سطوح انتهایی میلگردها کاملاً گونیا بریده شده و میزان تماس آن دو تا حد امکان کامل باشد.
- زاویه سطح انتهایی هر کدام از میلگردها نباید نسبت به سطح عمود بر محور میلگرد، بیشتر از ۱.۵ درجه انحراف داشته باشد. همچنین سطح تماس دو میلگرد بعد از سوار شدن بر همدیگر نباید بیش از ۳ درجه نسبت به اتکای کامل انحراف داشته باشد.
- وصله‌های اتکایی فقط زمانی کارایی دارند که قطعات دارای خاموت عرضی بسته یا مارپیچ باشد.
- این وصله در قطعات کششی مجاز نیست و در این قطعات حتماً باید از وصله مکانیکی و جوشی استفاده شود.
میلگردها نقش پررنگی در صنعت ساختمان‌سازی داشته و از تنوع بالایی از نظر جنس، سایز، استاندارد تولید و … برخوردارند. برای اتصال میلگردها به همدیگر می‌توان از روش‌های مختلفی همچون وصله پوششی، وصله مکانیکی، وصله جوشی و وصله اتکایی استفاده کرد. هر کدام از این وصله‌ها می‌توانند از نظر استحکام، مقاومت، نحوه اجرا، سرعت اجرا، کارایی و راندمان و …مزایا و معایب خاص خود را داشته باشند و در موقعیت‌های مختلف و بر اساس استانداردها و آئین‌نامه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
