با پیشرفت علوم و تکنولوژی‌های مختلف صنعت ساختمان‌سازی تحولات زیادی داشته و امروزه از انواع مواد و مصالح مدرن در جهت ایمن‌سازی، ارزان‌سازی و سریعسازی ساختمان‌ها استفاده می‌شود. آرماتوربندی و بتن‌ریزی از مهم‌ترین مراحل ساخت ساختمان است که به کمک تجهیزات و ابزارهای مختلفی انجام می‌شود و قالب‌ها به عنوان یک سازه موقت وظیفه نگهداری این مواد را بر عهده دارند. امروزه از انواع مختلفی از قالب‌های بتن‌ریزی استفاده می‌شود و هر کدام از آن‌ها می‌توانند ویژگی‌ها، وظایف و قابلیت‌ها و کاربردهای مختلفی داشته باشند. قالب‌های فلزی ازجمله بهترین نوع قالب‌های بتن هستند که امروزه مورد توجه قرار گرفته و کاربردهای متعددی دارند. در ادامه مطلب به بررسی قالب فلزی بتن، ویژگی‌ها و مزایای آن و همچنین انواع قالب‌های فلزی پرداخته می‌شود.
قالب فلزی بتن و مزایای آن
قالب بتن در حقیقت به نوعی سازه موقت گفته می‌شود که به عنوان نگهدارنده بتن و آرماتور عمل می‌کند و بعد از آنکه بتن فرم گرفت و در حالت مورد نظر خشک شد، قالب جدا می‌شود. قالب فلزی بتن نیز نوعی قالب است که از جنس فلزات مختلفی مانند آهن ساخته می‌شود و در مقایسه با قالب‌های چوبی، پلاستیکی، پلیمری و … مزایای متعددی دارد. ازجمله مهم‌ترین مزیت‌های قالب‌های فلزی بتن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- این قالب‌ها از مقاومت و ماندگاری بالایی برخوردار هستند و در مقایسه با سایر قالب‌ها می‌توانند مقاومت بیشتری در برابر فشار و ضربه و… داشته باشند.
- استفاده از این قالب‌ها می‌تواند سرعت انجام کار را افزایش بدهد.
- این قالب‌ها می‌توانند از تنوع بالایی از نظر سایز، اندازه، ضخامت و… داشته باشند.
- برای انواع پروژه‌های عمرانی مناسب هستند و می‌توانند کارایی زیادی داشته باشند
- برای استفاده‌های بلندمدت می‌توانند بسیار به‌صرفه‌تر و کارآمدتر از قالب‌های چوبی و پلاستیکی و… باشند.
این قالب‌ها همانند یونولیت بسته بندی و یونولیت‌های ساختمانی در کنار مزیت‌های متعددی که دارند می‌توانند معایبی نیز داشته باشند که مهم‌ترین آن‌ها شامل قیمت بالا در صورت استفاده کوتاه مدت، نیاز به عایق‌کاری، مقاومت کم در برابر رطوبت و خوردگی، وزن زیادی و حمل‌ونقل سخت، نیاز به روغن‌کاری مستمر برای جلوگیری از چسبندگی و… اشاره داشت.
انواع قالب فلزی بتن از نظر تحمل بار
قالب‌های فلزی بتن همانند تری دی پنل و انواع سازه‌های موقت ساختمانی دیگر می‌توانند بر اساس فاکتورها و پارامترهای مختلفی دسته‌بندی شده و هرکدام از آن‌ها از کاربردها و قابلیت‌های منحصربه‌فردی برخوردار باشند. قالب‌های فلزی از میزان تحمل بار و کاربری می‌توانند به سه دسته اصلی تقسیم شوند که به شرح زیر هستند:
- قالب‌های فلزی ثابت که با استفاده از بتن خیس و تازه و یا مواد دیگر پر می‌شوند و معمولاً برای نگه‌داشتن میلگردها به صورت ثابت در سازه به کار گرفته می‌شوند.
- قالب بالارونده که معمولاً در سازه‌های عمودی به کار می‌رود و برای انجام فرایند ساخت به سمت بالا مناسب می‌باشد.
- قالب‌های لغزان که از نظر ماهیت و کاربرد شباهت زیادی به قالب بالارونده دارند و در یک رویه مداوم به صورت قائم نصب می‌شوند و بیشتر برای تولید مقاطع مرتفع بتن آرمه و ساخت دیواره‌های هسته‌ای و شفت‌های اصلی در سازه‌های مرتفع مناسب هستند. این قالب‌ها همچنین می‌توانند برای ساخت سازه‌های بلند و با طول زیاد مانند سیلوها، برج‌های مخابراتی، دودکش‌ها، کانال‌های آب و … به کار بروند.
انواع قالب فلزی بتن از نظر کاربرد و طراحی
از نظر نحوه استفاده و شیوه کاربرد و همچنین چگونگی طراحی، قالب‌های فلزی می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند:
-
قالب فلزی گرد
این نوع از قالب های فلزی برای ریختن سازه‌ها یا اجزا بتنی با شکل استوانه‌ای یا گرد استفاده می‌شود و معمولاً از ورق‌های فلزی به شکل استوانه ساخته شده و به صورت موقت مورد استفاده قرار می‌گیرد. قالب فلزی گرد می‌تواند در دسته قالب‌های بالارونده و لغزان قرار بگیرند و از تنوع بالایی از نظر سایز، ابعاد و… برخوردار است. از مهم‌ترین کاربردهای قالب‌های فلزی بتن گرد می‌توان به ساخت ستون‌ها، ساخت پایه‌ها و پی‌ها، ساخت سازه‌های مسلح، ساخت پلتفرم‌ها، ساخت دیوارهای استوانه‌ای و… اشاره کرد.
-
قالب تیرچه
قالب‌های تیرچه از رایج‌ترین نوع قالب‌ها هستند که برای ساخت تیرچه‌های بتنی مورد استفاده قرار می‌گیرند و می‌توانند کاربردهای متعددی در صنایع مختلف خصوصا ساختمان‌سازی داشته باشند.
-
قالب فلزی بتن جدول
این قالب برای ریختن سطوح صاف و مسطح و به منظور ساخت جداول، کنترها، پلتفرم‌ها، سطوح افقی و … به کار می‌رود. در ساخت این قالب‌ها نیز از ورق‌های فلزی استفاده شده و به عنوان یک سازه موقت می‌تواند در نگهداری و حالت‌دهی بتن مؤثر باشد. در حقیقت این نوع از قالب‌های فلزی بهترین انتخاب برای سطوح صاف، سخت و مقاوم در پروژه‌های ساختمانی و صنعتی، ایستگاه‌های کاری، پودرهای صنعتی و … است.
-
قالب فلزی لبه ۵
این نوع از قالب‌های فلزی به منظور ایجاد یک لبه با شکل مشخص و زاویه ۵ درجه بین دو سطح بتنی استفاده می‌شود و معمولاً در ساخت سطوح با لبه‌های خمیده یا با شکل‌های خاص مؤثر است. این قالب برای اجرای لبه‌ها و ترازوها، سقف‌ها و دیوارها، سازه‌های مخروطی، پلتفرم‌ها و میزها و همچنین پروژه‌های خاص استفاده می‌شود.
-
قالب فلزی لبه ۶
این قالب نیز کاربردی همانند قالب فلزی بتن لبه ۵ دارد با این تفاوت که زاویه‌ای ۶ درجه‌ای بین دو سطح بتنی ایجاد می‌کند. از این قالب نیز می‌توان برای اجرای لبه‌ها، ترازوها، سقف و ستون، سازه‌های مخروطی، پروژه‌های مخصوص و … استفاده کرد.
اجزای قالب فلزی و قیمت آن
به صورت کلی اجزای قالب فلزی بتن در تمامی قالب‌ها مشخص و بدون تغییر است و از مواردی همچون رویه، بدنه، پشت‌بندها، حائل، ستون، مهارها و … تشکیل می‌شوند. قرار گرفتن این مجموعه در کنار همدیگر می‌تواند باعث ایجاد سازه‌ای یکپارچه، مستحکم و مقاوم، بدون عیب و نقص و کاملی شود. در حقیقت مهم‌ترین و بزرگ‌ترین مزیت قالب‌های فلزی این است که هرچقدر پروژه‌ها پیچیده‌تر باشند، قالب نیز پیچیده‌تر شده و از اجزای بیشتری تشکیل می‌شود که درنهایت باعث انجام بهتر پروژه می‌شود.
قیمت این قالب‌ها نیز می‌تواند تحت تأثیر فاکتورهای مختلفی همچون جنس فلز، مقاومت فیزیکی و شیمیایی، آلیاژهای مورد استفاده، کشور و برند سازنده، نوسانات ارزی و قیمت مواد اولیه، کیفیت ساخت قالب، وزن قالب و … باشد.
