آلودگی‌های صوتی می‌توانند انواع مختلفی همچون آلودگی صوتی شهری، آلودگی صوتی خانگی، آلودگی صوتی حمل‌ونقل، آلودگی صوتی صنعتی و آلودگی صوتی طبیعی داشته باشند و عوارض مختلفی همچون اختلال در خواب، اضطراب، افزایش فشارخون، خستگی، سردرد، افزایش خطر بروز بیماری‌های قلبی و عروقی، اختلال در تمرکز و توجه، کاهش حافظه و … برای افراد ایجاد می‌کنند. خوشبختانه با پیشرفت علوم و تکنولوژی‌های مختلف و دسترسی به مواد مصالح مدرن می‌توان به سادگی با این آلودگی‌ها مقابله کرده و اقدام به ساخت محیط‌های آکوستیک نمود. در ادامه مطلب به بررسی نحوه ساخت اتاقک آکوستیک اهمیت آن پرداخته خواهد شد. در این مقاله، به بررسی مراحل ساخت اتاقک آکوستیک و نکات مهم در این زمینه خواهیم پرداخت.
اهمیت آکوستیک کردن اتاق
خوشبختانه امروزه صنعت ساختمان‌سازی پیشرفت‌های قابل توجهی داشته و در اکثر پروژه‌های ساختمانی، استانداردها و قوانین بین‌المللی رعایت می‌شود اما ممکن است در تعدادی از ساختمان‌های فرآیند عایق سازی به‌درستی اجرا نشده باشد و آلودگی‌های صوتی موجب سلب آسایش و آرامش از ساکنان شود. عایق سازی و آکوستیک (Acoustic) از زبان یونانی گرفته شده و به معنی شنیده شدن است. Acoustics به معنی دانش اصوات، ایجاد، پخش، انتقال، کنترل و آثار صدا می‌باشد. چنانچه میزان و حجم صدای محیط بیشتر از حد مجاز باشد مشکلات متعدد برای افراد ایجاد خواهد شد و حتماً باید از مواد و مصالح مختلف برای آکوستیک کردن استفاده نمود. از حمله مهم‌ترین مزیت‌های ساخت اتاقک آکوستیک می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- آکوستیک کردن اتاق و محیط می‌تواند باعث بهبود تمرکز افراد شود و با جذب صداهای جزئی و حذف صداهای بیرونی، افراد قادر خواهند بود تمرکز بیشتری بر روی کار خود داشته باشند.
- آکوستیک کردن اتاق می‌تواند موجب افزایش بهره‌وری شود
- آکوستیک کردن اتاق می‌تواند باعث افزایش کیفیت صدا شود.
- عایق‌بندی دیوار برای صدا و آکوستیک کردن اتاق می‌تواند باعث افزایش آرامش و آسایش افراد شود.
عوامل مؤثر بر آکوستیک کردن اتاق
ساخت اتاقک آکوستیک می‌تواند فرآیند و پروسه‌ای پیچیده باشد چرا که عوامل مختلفی بر روی آن تأثیر داشته و باید به نکات و پارامترهای مختلفی توجه داشت. با توجه به آنکه آکوستیک ارتباط بین امواج صوتی و سطوح مختلف است، عوامل متعددی در آکوستیک کردن اتاق مؤثر خواهند بود که مهم‌ترین آن‌ها شامل ۳ عامل زیر هستند:
سطوح سخت
در اصل بیشترین تعامل موج صوتی با یک سطح به سخت یا نرم بودن آن بستگی خواهد داشت. میزان جذب صدا در یک تکه سنگ با میزان جذب صدای یک پارچه بسیار متفاوت است به همین دلیل استفاده از مصالح در ساخت و چیدمان اتاق آکوستیک اهمیت بالایی دارد. معمولاً سطوح نرم امواج صوتی بیشتری جذب می‌کنند و سطوح سخت این امواج را انعکاس می‌دهند و طنین ایجاد می‌کنند. هرچقدر سطوح سخت در اتاق بیشتر باشد، طنین صداها بیشتر می‌شود.
منابع صدا
یکی دیگر از عوامل مهم در آکوستیک کردن اتاق منبع صدا است. ممکن است منابع صدا باهمدیگر پوشانی داشته باشند و تشخیص آن‌ها از همدیگر غیرممکن باشد. محدود کردن تعداد منابع صدا می‌تواند کمک زیادی به آکوستیک کردن اتاق بکند.
سقف بلند
در ساخت اتاقک آکوستیک میزان ارتفاع سقف اهمیت بالایی دارد چرا که حتی اگر منبع صوتی در جهت افقی باشد، امواج صوتی همچنان به سمت بالا رفته و با سقف تماس خواهند داشت. هرچقدر ارتفاع سقف بیشتر باشد طنین اصوات نیز بیشتر می‌شود و با کاهش ارتفاع مشکل طنین‌اندازی از بین می‌رود.
مهم‌ترین نکات ساخت اتاقک آکوستیک
همان‌طور که گفته شد ارتفاع سقف، منابع صدا و سطوح سخت مهم‌ترین عوامل در آکوستیک کردن اتاق هستند و باید به آن‌ها توجه ویژه‌ای داشت. ساخت اتاقک آکوستیک حساسیت‌های خاصی دارد و باید توسط افراد متخصص و ماهر انجام شود. از مهم‌ترین نکات ساختن اتاق‌های آکوستیک می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- اولین نکته در ساخت اتاق‌های آکوستیک انتخاب محل مناسب است. برای این کار بهتر است که اتاق در محیطی ساخته شود که از منابع آلودگی صوتی دور باشد.
- نکته دوم طراحی اتاق است و باید ابعاد، اندازه‌ها، متریال مورد استفاده، سقف، دیوارها، درب و … به شیوه استاندارد طراحی شوند.
- استفاده از مصالح و متریال استاندارد نیز اهمیت بالایی دارد. برای ساخت یک اتاق آکوستیک حتماً باید از متریال هایی همچون چوب، یونولیت دیواری، پنل های صداگیر، فوم‌های صوتی و … استفاده کرد که مقاومت بالایی در برابر ورود و خروج صوت دارند.
- نکته دیگری که در ساخت اتاقک آکوستیک باید در نظر گرفت نورپردازی آن است چرا که نورپردازی می‌تواند صداهای ضعیف را جذب کرده و باعث کاهش کیفیت صدا شده شود. بهترین روش برای نورپردازی در اتاق آکوستیک، استفاده از چراغ‌های دیمر دار است.
- چیدمان تجهیزات نیز در ساخت اتاق‌های آکوستیک اهمیت بالایی دارد و حتماً باید به‌گونه‌ای باشد که از انعکاس صدا جلوگیری شود.
- بهتر است تجهیزات را در یک محل ثابت نصب کرد تا از انعکاس اصوات جلوگیری شود.
- بعد از ساخت اتاق حتماً باید تست صدا انجام شود و در صورت وجود هرگونه عیب و ایراد آن را برطرف کرد.
نحوه ساخت اتاقک آکوستیک
با توجه به تمام نکات و مواردی که گفته شد و با رعایت استانداردها می‌توان اقدام به ساخت یک اتاق آکوستیک نمود. در ساخت اتاق‌های آکوستیک با استفاده از عایق صدا می‌توان به تولید سروصدای کمتر کمک کرد درحالی‌که با صداگیری اتاق می‌توان کیفیت صدا را افزایش داد. برای ساخت این اتاق می‌توان اقدامات زیر را انجام داد.
استفاده از تجهیزات آکوستیک
امروزه تجهیزات آکوستیک به صورت تخصصی و منحصربه‌فرد تولید می‌شوند و هرکدام می‌توانند قابلیت‌های ویژه‌ای داشته باشند. از مهم‌ترین تجهیزات آکوستیک می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- درب‌های ضد صوت که می‌توانند عایق بسیار خوبی برای سروصدا باشند.
- ورقه‌های یونولیت که می‌توان برای کاور کردن لوله‌ها و … به کار بروند و میزان صداها را کاهش بدهند.
- عایق کف و سقف که به صورت پنل های آکوستیک تولید می‌شوند. حتی می‌توان از موکت و فرش نیز برای این کار استفاده کرد.
- استفاده از فوم‌های تزریقی، سوزن‌های مخصوص آکوستیک، چسب آکواریوم و … برای درزبندی و پر کردن ترک‌ها، شکاف‌ها و سوراخ‌ها
- فوم‌های عایق صدا و پنل های ضد صدا که برای عایق‌بندی دیوارها استفاده می‌شوند.
بستن منافذ ورود و خروج هوا
هر منفذی که می‌تواند صدا را به داخل یا خارج از اتاق عبور دهد باید بسته شود. این منافذ می‌توانند شامل سوراخ‌های سقف، کانال‌ها و داکت ها، سوراخ سیم‌ها و هرجایی را که شئی از داخل دیوار یا سقف عبور می‌کند. فوم تزریقی بهترین ماده برای بستن این منافذ است.
درزگیری راه‌پله‌ها
راه‌پله‌ها نیز می‌توانند نقش مؤثری در ورود و خروج صدا داشته باشند و حتماً باید درزگیری شوند. همچنین می‌توان با قرار دادن تعدادی درختچه در گلدان‌های نیمه مرتفع در پاگردها امکان جذب صدا را افزایش دهید.
استفاده از پرده‌های ضخیم
پرده‌ها اگرچه جز سطوح نرم به شمار می‌روند اما اگر ضخامت زیادی داشته باشند می‌توانند در جذب صدا و کاهش آلودگی‌های صوتی مؤثر باشند. این پرده‌ها می‌توانند تا حدی از ورود آلودگی‌های صوتی جلوگیری کنند و می‌توانند جایگزین بسیار خوبی برای انواع پرده‌های لوردراپه و پرده‌های کرکره باشند. این پرده‌ها همچنین هزینه کمی داشته و می‌توانند همانند پنجره‌های دوجداره عمل کنند. حتی می‌توان پرده‌های ضخیم را بر روی در ورودی اتاق نیز نصب کرد تا میزان صداها بیشتر کاهش پیدا کنند.
استفاده از شانه تخم‌مرغ
کم‌هزینه‌ترین و ساده‌ترین شیوه آکوستیک کردن دیوار اتاق‌ها استفاده از شانه‌های تخم‌مرغ است. با قرار دادن شانه‌های مقوایی تخم‌مرغ روی دیوار می‌توان از انعکاس صدا تا حدی جلوگیری کنید. امروزه فوم‌های یونولیتی نیز به شکل شانه تخم‌مرغ تولید می‌شوند و می‌توانند نقش پررنگی در کاهش صداها داشته باشند.
پر کردن فضای خالی پایین در
بسیاری از درهای ورودی در قسمت‌های پایین یا بالا، دارای فضاهای بازی هستند که صدا، هوا و … از آن عبور می‌کنند. با پر کردن این فضاها می‌توان میزان آلودگی‌های صوتی را تا حد زیادی کاهش داد. برای پر کردن این فضاها می‌توان از چوب، فوم، نوارهای پلاستیکی و … استفاده کرد.
استفاده از وسایل دکوری
استفاده از لوازم دکوری در اتاق علاوه بر افزایش زیبایی می‌توانند در کاهش صداها نیز مؤثر باشند. انواع میزها، صندلی‌ها، کمدهای کوچک و بزرگ چوبی، قفسه‌های باز کتاب و … می‌توانند از انعکاس صدا و آلودگی‌های صوتی جلوگیری کنند.
تفکیک تجهیزات صدادار
تفکیک و جدا کردن تجهیزات صدادار به‌عنوان منابع تولید صدا نیز می‌تواند در کاهش آلودگی‌های صوتی و افزایش کیفیت صدا نقش مؤثری داشته باشد.
استفاده از پد فرش
استفاده از پد فرش در ساخت اتاقک آکوستیک می‌تواند بسیاری از صداهای ناشی از لغزش و تکان خوردن کف‌پوش‌ها را از بین ببرد. این پدها معمولاً از جنس فوم فشرده، نمد ضخیم و … هستند و علاوه بر کاهش صداها می‌توانند در محافظت از فرش‌ها مؤثر باشند. در مقاله‌ای تحت عنوان قیمت یونولیت به بررسی فاکتورهای مؤثر در قیمت یونولیت‌های پرداخته که می‌تواند اطلاعات مفیدی در اختیار خواننده قرار بدهد.
استفاده از انواع الیاف پارچه‌ای
با پوشاندن سطوح سخت و یا سطوحی که در معرض سروصدا هستند می‌توان حجم قابل توجهی از آلودگی‌های صوتی را کاهش داد. الیاف ضخیم مانند پشم و پنبه سنگین‌وزن، به‌راحتی می‌توانند با جذب سروصدا، موجب کم شدن و نفوذناپذیری آن به درون فضا شوند.
جمع‌بندی نهایی
ساخت اتاقک آکوستیک می‌تواند در افزایش تمرکز، افزایش راندمان و بهره‌وری، افزایش کیفیت صدا، افزایش آسایش و آرامش و … نقش مؤثری داشته باشد. برای ساخت این اتاق‌ها می‌توان از مصالح مدرنی همچون یونولیت، پنل های آکوستیک و … استفاده کرد و با رعایت نکات و استانداردهای مختلف حجم قابل توجهی از آلودگی‌های صوتی را از بین برد.
